کشور سالی ۴.۶ میلیارد دلار از فلرسوزی خسارت میبیند
به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در صنعت نفت، گازهای مشعل (فلر) به صورت گازهای همراه تولیدی با نفت یا حین عملیات در تاسیسات نفت و گاز تولید میشوند. در سال ۱۴۰۰، میزان فلرینگ شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز به ترتیب معادل روزانه ۴۱.۷ و ۸.۸ میلیون مترمکعب بوده و در مقایسه با این دو شرکت، گاز مشعل پالایشگاههای نفت مقدار ناچیزی را تشکیل میدهد. مجموع این میزان فلرینگ تقریبا برابر با میزان صادرات گاز کشور یا معادل ظرفیت تولید گاز از حدود ۲ فاز پارس جنوبی است.
ایران جزو کشورهایی با بالاترین حجم سوزاندن گازهای مشعل در دنیا محسوب شده و با سوزاندن حدود ۱۸.۴۳۷ میلیارد متر مکعب گاز مشعل در سال ۲۰۲۱، پس از روسیه، دومین کشور دنیا از این حیث به شمار میرود.
با توجه به آمار تولید نفت خام کشور، به ازای تولید هر بشکه نفت خام، حدود ۱۸.۰۳ متر مکعب گاز برای سوزاندن به سمت مشعل هدایت میشود. با در نظر گرفتن متوسط این مقدار در دنیا که حدود ۵.۱۱ متر مکعب گاز مشعل به ازای تولید هر بشکه نفت است، از این حیث، بیش از سه برابر متوسط جهانی در کشور گاز مشعل سوزانده میشود. با توجه به اینکه ایران با میزان فلرینگ بالغ بر ۱۸.۴۳۷ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۱، پس از روسیه، دومین کشور دنیا از این حیث به شمار میرود، ضروری است تا تدابیری جهت جمعآوری و ساماندهی این گازها اتخاذ شود.
از منظر اتلاف و هدررفت انرژی، نتایج قیاس آمار میزان فلرینگ در کشور با مصرف روزانه بنزین نشاندهنده این مهم بوده که مقدار اتلاف انرژی ناشی از مشعلسوزی تقریبا معادل نیمی از مصرف روزانه بنزین است. برای درک بزرگی حجم هدررفت سالیانه این نعمت خدادادی، حجم سوزاندن گازهای مشعل ایران در مقایسه با میزان صادرات گاز طبیعی و مصرف گاز طبیعی صنایع عمده کشور در نمودار زیر نشان داده شده است.
در صورت جمعآوری و ساماندهی این گازها و هدایت آنها به سمت صادرات (پس از پالایش و شیرینسازی)، میتوان حجم صادرات گاز طبیعی کشور را بدون افزایش تولید، حدود دو برابر کرد. همچنین مقایسه حجم مشعلسوزی با گاز مصرفی صنایع عمده کشور نیز بزرگی هدررفت آن را بیشتر نمایان میسازد، به گونهای که میزان فلرینگ کشور از گاز مصرفی همه صنایع عمده کشور (به جز پتروشیمی) بیشتر است.
اگرچه قیمت نسبتا پایین گاز طبیعی نسبت به نفت و سایر فرآوردههای آن باعث شده تا مزیت سرمایهگذاری در سایر پروژههای صنایع نفت و گاز نسبت به جمعآوری گازهای مشعل بیشتر باشد اما میتوان با محاسبات نشان داد که در صورت جمعآوری و ساماندهی گازهای مشعل، علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی و کاهش آلایندگیهای مربوط به آن، از نظر اقتصادی نیز ارزش قابل توجهی در پی خواهد داشت. در نمودار زیر، عدمالنفع ناشی از مشعلسوزی کشور بر مبنای صادرات گاز نشان داده شده است. برای محاسبه و رسم این نمودار، ابتدا پالایش و شیرینسازی گازهای مشعل و سپس صادرات آن بر مبنای قیمت صادرات گاز در سالهای مورد بررسی، فرض شده است.
اطلاعات مندرج در نمودار بالا نشاندهنده آن بوده که عدم جمعآوری و استفاده از گازهای مشعل، با فرض صادرات گاز طبیعی، امکان کسب درآمد حدود ۴.۶ میلیارد دلار سالانه و ۳۳.۷۹ میلیارد دلار در دهه گذشته را از کشور سلب کرده است. بنابراین با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی این موضوع، جمعآوری گازهای مشعل و جلوگیری از سوزاندن آنها، بسیار ضروری به نظر میرسد.